Minor Mindful communiceren

Rapportage over de minor voor je persoonlijke ontwikkeling

In het derde jaar van haar studie Communicatie en Media Design voelde Merel (24) ze zich erg gestrest en zat ze niet lekker in haar vel. Toen ze een minor moest kiezen, schreef ze zich in voor Journalistiek omdat ze hier later in haar werk veel aan zou hebben.

Twee dagen voordat de inschrijvingen sloten sloeg de twijfel toe. Wilde ze dit wel echt? Was journalistiek wel iets voor haar? En hoe moest het met haar stress? Ze nam een beslissing en schreef zich in voor de minor Mindful Communiceren. “Ik heb nu puur voor mezelf gekozen, omdat ik hier mijn hele leven nog wat aan heb,” vertelt Merel.

De minor Mindful Communiceren wordt voor het derde jaar op de Hogeschool Utrecht gegeven. Het is een van de weinige minors in Nederland voor je persoonlijke ontwikkeling. Blijkbaar is daar onder studenten behoefte aan, want elk jaar zijn er meer inschrijvingen.

Waar komt deze behoefte vandaan en wat houdt de minor precies in? En heb je er eigenlijk wel wat aan in het bedrijfsleven of kan je toch beter voor een andere minor kiezen? Maar eerst de vraag:

Wat is Mindfulness?

Je dagelijkse bezigheden doe je meestal vanuit routine, op de automatische piloot. Tijdens het tandenpoetsen, afwassen of fietsen ben je in gedachten bezig met zaken uit het verleden of de toekomst. Mindfulness zorgt voor meer rust en concentratie, doordat je vaker met je aandacht in het hier-en-nu bent. Mindfulness betekent letterlijk opmerkzaamheid. Je laat je niet meeslepen door de gedachten en emoties die je hebt, maar bent je er bewust van door er van een afstandje naar te kijken. Dat geeft rust en zorgt ervoor dat je meer van het leven kunt genieten.

De oorsprong van Mindfulness ligt in het Boeddhisme. De Amerikaan dr. Jon Kabat-Zinn ontwikkelde voor het eerst Mindfulness trainingen op therapeutische basis. Mindfulness meditatie helpt tegen veelvoorkomende klachten als piekeren, depressies of een burn-out. Het zorgt voor een relativerende, vriendelijke en open levenshouding. Je leert beter omgaan met veranderlijkheid, tegenslagen, ziekte en pijn. Mindfulness schept rust, waardoor negatieve gedachten hanteerbaar worden of ophouden en je bewuster keuzes kunt maken. Tijdens de minor oefen je het mediteren.

Leren mediteren

De studenten staan in een leslokaal op de derde verdieping. Alle tafels en stoelen worden aan de kant geschoven. Er klinkt zachtjes gepraat. Alleen de docent hoor je niet, die zit in stilte op haar meditatie-kussen. De studenten pakken een blauw matje en een rond kussen en gaan in een kring op de grond zitten. Het gepraat gaat over in geroezemoes en langzaam wordt het stil. De docent laat twee zilveren bellen tegen elkaar komen. Het geluid zwelt aan en blijft doorklinken, maar sterft uiteindelijk weg. De meditatieles is begonnen.

Mindful communiceren

De minor Mindful Communiceren is bedacht en ontwikkeld door mindfulness-coach Karin Bosveld (48). Bij de minor staat je persoonlijke ontwikkeling centraal en maak je kennis met Mindfulness meditatie. “Door jezelf goed te leren kennen en de ander goed te leren begrijpen, leer je effectiever communiceren”, aldus Karin.

Naast Mindfulness is de minor gericht op verschillende vormen van communicatie: een-op-een, naar doelgroepen en binnen organisaties. Zo krijg je ook de vakken Mindful Communiceren, Geweldloze Communicatie, Business Spiritualiteit, Storytelling en Mindfulness in organisaties. In een half jaar leer je vanuit een breder perspectief naar communicatie-, organisatie- of ondernemingsvraagstukken te kijken.

Stress tijdperk

Mindfulness wordt steeds populairder en steeds meer verzekeraars vergoeden de trainingen. Dat er meer aandacht en ruimte voor is, heeft alles te maken met het tijdperk waarin we leven. In onze tijd zijn stress en stressgerelateerde ziekten (psychische en lichamelijke) de meest voorkomende problemen.

De communicatietechnologieën zorgen ervoor dat er continu gecommuniceerd wordt en je nooit ‘uit staat’. De verwachtingen liggen heel hoog, ook binnen het communiceren. “Je moet vaak binnen een paar uur op een berichtje reageren, het is ondenkbaar dat je een week op antwoord moet wachten,” illustreert Karin. Door het internet en de smartphone kan iedereen altijd overal bij en gaat alles zoveel sneller dan vroeger. Mindfulness kan helpen om met deze druk om te gaan.

Ook jongeren hebben last van deze druk. Volgens Rob Topman, studentenpsycholoog bij de Universiteit Leiden, zijn er steeds meer studenten die last hebben van faalangst, examenstress, keuzestress, onzekerheid en perfectionisme.

Karin denkt dat het studentenleven een stuk stressvoller is dan vroeger: “Het was allemaal wat overzichtelijker. Je had minder studiekeuzes en de studiebeurs was hoger waardoor je veel langer over je studie kon doen. Je had een bijbaantje voor wat extra geld, niet om je collegegeld te betalen.” Als je nu een verkeerde studie kiest of studievertraging oploopt, dan heeft dit vaak grote financiële gevolgen.

Leerproces

Tijdens de minor worden studenten zich bewust van hun negatieve oordelen en de druk die ze zichzelf opleggen. “Door de minor kan ik meer te genieten van kleine dingen in het leven en stop ik minder energie in dingen die ik toch niet kan veranderen”, vertelt student Melda Kel (23). Tijdens de cursus leer je milder tegenover jezelf te zijn en beter naar jezelf te luisteren. Vaak blijf je maar door rennen, maar het is belangrijk om soms ook even stil te blijven staan. Karin: “Sommige studenten maken ingrijpende keuzes tijdens de minor. Zo besloot een student om met haar studie te stoppen toen ze erachter kwam dat ze het niet voor zichzelf deed, maar voor haar ouders.”

De lessen helpen student Mandy (22) om zich bewust te zijn van haar eigen behoeften en gevoelens en deze te kunnen uiten. Merel kan door de minor een stuk beter met tegenslagen of teleurstellingen omgaan. “Als ik uit eten ga met mijn vriend en dat gaat ineens niet door, dan maak ik me daar nu minder druk om,” geeft ze als voorbeeld. Ook kan ze zichzelf meer 'bestaansrecht' geven: “Want ik bent niet minder dan een ander.” Zo heeft ze geleerd dat ze niet zomaar voor iedereen opzij hoeft te gaan en dat ze niet alleen voor anderen, maar ook voor zichzelf moet klaarstaan.

Hoge duikplank

Maar de minor is niet alleen rozengeur en maneschijn. “Het vraagt veel inspanning om aan jezelf te werken en soms kom je jezelf in de lessen gigantisch tegen”, vertelt Mandy. Karin legt uit dat je bij de minor van tevoren niet precies weet waar je aan begint en dat het voor iedereen anders is. “Het is een sprong in het diepe en wat je tegenkomt is niet alleen maar leuk.” Soms stopt er een student omdat het proces waar hij of zij in terechtkomt te heftig is. Want jezelf leren kennen kan ook eng zijn.

Mindful beroep

Op persoonlijk gebied kun je dus veel aan de minor hebben. Maar heb je er op professioneel gebied ook wat aan en kan je Mindful Communiceren met trots op je CV zetten? Merel denkt niet dat een bedrijf het als toegevoegde waarde ziet. Maar omdat ze nu beter met werkdruk, kritiek en stressvolle situaties om kan gaan, zal een bedrijf wel meer aan haar hebben.

Karin ziet wel dat er vanuit bedrijven steeds meer aandacht komt voor duurzaamheid: “Dan gaat het niet alleen om het milieu, maar ook om een duurzame relatie met het personeel.”

Punten voor persoonlijke ontwikkeling?

Mindful communiceren wordt steeds populairder en Karin krijgt veel enthousiaste reacties. Dit jaar was de minor voor het eerst ook toegankelijk voor studenten van buiten de Hogeschool Utrecht, wat voor een verdubbeling van de inschrijvingen heeft gezorgd. “We hebben nu twee klassen in plaats van één, en nog had ik een wachtlijst.” Steeds meer Hogescholen en Universiteiten bieden als extra cursussen Mindfulness aan. Maar tot nu toe is Utrecht de enige plek waar je er studiepunten mee kunt halen.

Het lijkt tegenstrijdig; studiepunten halen voor je persoonlijke ontwikkeling. Maar een minor moet nu eenmaal aan bepaalde criteria voldoen en toetsingscriteria hebben. “Bewustwording kun je niet dwingen, niet iedereen kan op hetzelfde niveau eindigen en elke student maakt een andere ontwikkeling door,” aldus Karin. Daarom worden de studenten niet beoordeeld op resultaat, maar op punten als betrokkenheid, aanwezigheid, inzet, reflectie en werkhouding.

De juiste keus

Terwijl Merel eerst nog twijfelde welke minor ze moest volgen, is ze nu ontzettend blij dat ze voor haar persoonlijke ontwikkeling heeft gekozen. In een paar maanden heeft ze geleerd om minder te stressen en veel meer in het hier-en-nu te leven. “Ik was altijd maar aan het plannen, dat kan ik nu beter loslaten. Je kunt je hele leven vooruit denken, maar er kan morgen altijd iets gebeuren waardoor alles anders gaat. Nu wacht ik meer af en zie ik wel hoe het loopt.”

Zweverig is de minor niet, maar je moet er wel voor open staan om nieuwe dingen te ontdekken en om jezelf te leren kennen. Een betrokken en nieuwsgierige houding zijn dan ook erg belangrijk. Karin heeft enorm veel respect voor de studenten die voor de minor kiezen en de uitdaging aangaan: “Het is misschien niet de veiligste keus, maar het levert je ontzettend veel op. Want hoe beter je jezelf kent, hoe makkelijker je je weg in het leven kan vinden.”