Wonderlijke wijnen op wereldreis

In gesprek met biodynamische wijnmaker Ruth Fernández

In het hart van Spanje, op de hoogvlakte van Castilla La Mancha, ligt de boerderij van Dominio de Punctum. Ruth Fernández richtte hier samen met haar broer en zus de biodynamische wijnmakerij op. Het familiebedrijf blijkt een succes: ruim 10 jaar later wordt er in 29 landen van hun Spaanse wijnen genoten.

Gepubliceerd in het Zomer magazine van Odin

Ruth Fernández (rechts) is de jongste uit een gezin van 4 kinderen. Ze studeerde Wijnbouw en Oenologie op de universiteit van Madrid. In dezelfde stad woont ze nu samen met haar man en twee dochtertjes van een jaar oud. Ruth haar favoriete wijn is de Dolce Veganza. “Deze lichte dessertwijn is altijd lekker. Bij het diner drink ik graag een glas Tempranillo en in de zomermaanden kies ik Sangria, deze is gekoeld zo heerlijk verfrissend.”

De familie van Ruth werkt al generaties lang in de landbouw. “Mijn grootouders teelden hier granen en knoflook. Tijdens mijn studie bezocht ik een lezing over biodynamische landbouw. Hoewel de theorie nieuw voor mij was, herkende ik veel terug van de oude werkwijzen van mijn opa en oma. Voor mij viel alles op zijn plek.”

Ruth ging zich verder verdiepen in de biodynamische werkwijzen. “Samen met mijn broer en zus besloot ik een boerenbedrijf op te zetten. We wilden pure gewassen verbouwen en daar een eindproduct van maken waar we trots op konden zijn. Zo besloten we biodynamische wijnmakers te worden.”

In 2006 begonnen broer en zussen Fernández op 60 hectare oude wijngaarden met hun druiventeelt. “Wat waren we toen naïef”, zegt Ruth met een glimlach. “Ons plan was om de wijnen in Spanje, Italië, Frankrijk en Portugal te verkopen. Maar al snel kwamen we erachter dat er in deze grote wijnproducerende landen helemaal geen markt voor was.” Gelukkig werden hun wijnen in andere landen met open mond ontvangen.

“Ieder jaar brengt nieuwe ervaringen; we zijn nooit uitgeleerd.”

In 2009 was het tijd voor de eerst druivenoogst en kon het wijnmaken beginnen. “We startten zonder enige ervaring. Gelukkig kregen we hulp van ervaren wijnmakers uit de regio. Natuurlijk maakten we fouten, maar juist daar leer je het snelst van.” Nu behoren ze zelf tot de experts. “Toch zijn we nooit uitgeleerd, want elk jaar brengt iets anders. Als je 50 jaar wijn maakt, heb je 50 verschillende ervaringen.”

Inmiddels omvat Dominio de Punctum 200 hectare land met daarop 12 verschillende druivenrassen. De meeste soorten, zoals Tempranillo, Grenache en Graciano, zijn Spaans. Maar ze telen ook uitheemse rassen uit Frankrijk, denk aan de Sauvignon, Chardonnay en Merlot. “Elk ras heeft zijn eigen kwaliteiten. Deze komen op een gezonde bodem goed tot uiting. De grote temperatuurverschillen tussen dag (40°C) en nacht (5°C) zorgen dat de druiven in de zomer goed rijpen.” Door het warme klimaat met weinig regen is de bodem erg droog. “Er is niet veel water beschikbaar, maar gelukkig hebben de wijngaarden niet zoveel nodig.”

Wat begon als een klein bedrijfje, is uitgegroeid tot een professioneel wijnhuis. Toch blijft de familie centraal staan en helpt iedereen mee met de oogst. “Met elkaar zijn we zo ver gekomen. Mijn broer Chersos richt zich op de verkoop en de klanten en zus Maria Christina verzorgt alle administratie. Ik ben voornamelijk bezig het maken van de wijn. Mijn vader is 65 jaar, maar komt nog steeds elke dag helpen op de wijngaard. Moeder past op haar kleinkinderen en tijdens de oogstmaanden zorgt ze voor iedereen; ze controleert of we wel genoeg eten, drinken en slapen. En als er een probleem is, dan gaan we naar haar toe. Ze is onze ‘family manager’ en kan alles oplossen.”

De familie beschouwt de wijngaard als een opzichzelfstaand ecosysteem. Alle onderdelen binnen dat systeem dragen bij aan het welzijn van de wijngaard, en dus aan de kwaliteit van de wijnen die ze maken. “Onze wijnranken hebben voldoende ruimte om te groeien. De kudde schapen van mijn vader graast er tussendoor en zorgt voor de bemesting. Met behulp van preparaten maken we van de schapenmest compost. Dit gebruiken we met mate, want alles komt uiteindelijk in de bodem en in het grondwater terecht. Het is belangrijk om het land vitaal te houden.”

Onder hun merknamen Dominio de Punctum en Pablo Claro zijn zowel biologische al biodynamische wijnen te koop. “We werken op biodynamische wijze, maar onze ‘jongste’ wijngaarden hebben nog geen Demeter certificaat. Dit zal nog een paar jaar duren”, legt Ruth uit. “Overigens is wijn met een Demeter keurmerk in sommige landen moeilijk te verkopen. Onze klanten in Japan bijvoorbeeld, zijn helemaal voor biologische voeding, maar kennen biodynamisch amper. Ze willen geen fles wijn met een label dat ze niet begrijpen. Hopelijk krijgt biodynamisch in de toekomst wereldwijd meer bekendheid.”

Als wijnmaker leef je met de seizoenen. “Vanaf het voorjaar zie je de planten groeien. Je houdt het weer angstvallig in de gaten, al heb je er zelf geen invloed op. Het begin van de oogst in september is een speciaal moment. Het is gelukt, het in spanning afwachten is voorbij.”

Afhankelijk van het druivenras duurt de oogsttijd tot half oktober. “We oogsten de druiven ’s nachts en in de vroege ochtend, zodat ze goed vers blijven en een optimale temperatuur hebben voor de persing. In de eerste ronde plukken we de rijpe druiven met de hand, een week later helpt een machine met de overige trossen. Normaal is zondag onze rustdag, maar in de oogstmaanden gaat het werken altijd door.”

“Het is belangrijk dat we met z’n allen voor de aarde blijven zorgen”

In de winter richt Ruth zich volledig op de wijnbereiding. “Het is hard werken, maar ik geniet ervan. In het wijnhuis heb ik zoveel meer controle op het product dan buiten op het land, dat geeft rust.” De wijnen krijgen de tijd om in eikenhouten vaten te rijpen. En Ruth en haar familie kunnen even op adem komen.
 
“Ik had nooit durven dromen dat er over de hele wereld, van Zweden tot Amerika en van Nederland tot Japan, mensen van onze wijn zouden genieten. Het belangrijkste aan ons werk is dat we met z’n allen voor de aarde blijven zorgen. Ik ben actief bij de biodynamische vereniging van Spanje, waar we onze ervaringen delen met de wereld. Er zijn veel boeren die bang zijn om biologisch of biodynamisch te gaan werken. We willen hen moed geven en inspireren om ook deze weg in te slaan.”
 

Foto’s door Dominio de Punctum